🔴استبداد استعماری عامل اصلی عقبماندگی در ایران(۳)
🔷چه عاملی در این تغییر مسیر و عقبماندگی ایران مؤثر بود؟
🔶در قسمت پیشین گفتیم که:
دادن به سوءاستفاده کلیسا و پادشاهان از دین و حکومت بود. اختراع ماشین بخار در انگلستان سال ۱۷۶۰ چهره آینده جهان را تغییر داد و به انقلاب صنعتی معروف شد. این انقلاب سرآغاز انقلابهایی شد که تا سال ۱۸۴۰همه کشورهای اروپایی را در بر گرفت.
در سال ۱۷۸۹ ا نقلاب کبیر فرانسه منشاء سلسلهیی از انقلابهای بورژوایی در اروپا شد. به این ترتیب حاکمیت طبقه بورژوا (سرمایهدار) هرچه بیشتر گسترش یافت
اما نسیم این نوآوریها و تغیرات اگرچه در همان سالها به ایران هم رسید، اما در ایران مسیر متفاوتی طی کرد و به نتیجه نرسید. مسیری که منجر به عقب ماندگی تاریخی ایران شد.
🔶چه عواملی در این تغییر مسیر و عقبماندگی ایران مؤثر بود؟
🔷عامل اول این بود که در ایران تمرکز قدرت در دستان شاه و دربار فئودال بود. به همین خاطر استبداد سلطنتی اصلیترین مانع رشد بورژوازی ملی و مترقی بود.
در صورتیکه در اروپا پادشاه خود نیز از میان زمینداران بزرگ انتخاب میشد. قدرت، در نظام ملوک الطوایفی (فئودالی) در میان اشراف و زمینداران تقسیم شده بود، سلطه پادشاه بر زمینداران بزرگ محدود به مالیات یا خراج از آنها میشد.
بهاینترتیب، درحالیکه اروپای بورژوا با کنار زدن مناسبات فئودالی به سرعت مراحل پیشرفت صنعتی، علمی و فرهنگی را طی میکرد، وجود استبداد سلطنتی و دربار فئودالی باعث شد که سرمایهداری ملی و مترقی سرکوب شده و ایران از همه این پیشرفتها بیبهره بماند.
🔷عامل دوم عقبماندگی که عامل اول را بهعنوان شرط خارجی تکمیل میکرد؛ نفوذ قدرتهای استعماری بر شاه و دربارش بود. بطور خاص از اواسط قرن هفدهم که انگلستان با اخراج پرتقالیها از هندوستان در جنوب با ایران همسایه شد؛ سلطنت قاجار زیر فشار انگلستان از جنوب و روسیه از شمال با سیاست موازنه مثبت (دادن امتیاز به هر دو قدرت) ایران را به زائدهی سیاستهای استعماری تبدیل کرد که خواهان حفظ وضع موجود یعنی ادامه استبداد سلطنتی و دربار فئودالی بودند.
🔶نتیجه:
ترکیب عامل اول و عامل دوم که دکتر مهدی بهار در کتاب میراثخوار استعمار آن را نظام «استبداد استعماری» نامیده است، مانع هرگونه نوآوری و پیشرفت صنعت در ایران شدند. حتی کوچکترین تلاش سرمایهداران ملی و آزادیخواهان را هم با سرکوب و زندان خنثی کردند.
اکنون سؤال این است که:
چگونه استعمار و سلطنت مطلقه مانع رشد سرمایهداری در ایران شدند؟
ادامه دارد...
منبع:کانال تلگرامی تاریخ و سیاست
نظرات
ارسال یک نظر